Қазақстанда «А» гепатитімен ауыратындар саны айтарлықтай өскен. Биылғы 6 айда барлығы 1859 жағдай тіркелген. Оның 37%-ға жуығы (689 жағдай) 14 жасқа дейінгі балалар мен 11% жасөспірімдер (197 жағдай), деп хабарлайды Azattyq Rýhy.
А вирустық гепатиті немесе Боткин ауруы – бауыр жасушаларына (гепатоциттер) әсер ететін жұқпалы сипаттағы өткір ауру. Патология көбінесе асқазан-ішек жолдарының бұзылуына байланысты, себебі фекальды-ауызбен берілу жолы негізгі әдісі болып қала береді.
Ауру жақсы ағыммен сипатталады, бірақ кейбір жағдайларда ол адам ағзасына айтарлықтай қауіп төндіруі мүмкін. Ересек науқастарда А вирустық гепатитін диагностикалаумен, емдеумен және алдын алумен инфекционистердің, гастроэнтерологтардың және басқа мамандардың қатысуымен гепатологтар айналысады.
А гепатиті – вирустық аурудың ең көп таралған түрінің бірі, патологияның созылмалы кезеңі жоқ, ол әрдайым жедел түрде жүреді және стационарлық жағдайда сирек емдеуді қажет етеді. Аурудың құрамында энтеровирустар РНҚ-сы бар, олардың басқа түрлері әр түрлі ішек инфекцияларын тудырады.
Боткин ауруының қоздырғышы сыртқы ортада өте төзімді, теріс температура күйінде үйде 2 аптаға дейін сақталуы мүмкін. А гепатиті вирусы күн сәулесімен тікелей байланыста, жану кезінде тез өледі, бірақ сонымен бірге асқазанның қышқыл ортасына түссе жойылмайды. Инфекциялық агенттің мұндай тұрақтылығы аурудың кең таралуын тудырады.
А гепатиті туристік сапар және демалыс кезінде көп жұғады. Ең алдымен, бұл – Африка (Египет пен Тунисті қоса алғанда), Азия (Түркия, Орталық Азия, Үндістан және оңтүстік-шығыс Азия, оның ішінде аралдар), Оңтүстік Америка мен Кариб теңізінің кейбір елдері.
А гепатиті – бұл ең алдымен баланың инфекциясы. Көптеген бала инфекцияны жұқтырған кезде сарғаймайды, осы кезеңде А гепатиті танылмайды. Дамыған елдерде «лас қолдың ауруы» деп аталатын А гепатитімен ауыру халықтың жоғары мәдениеті мен коммуналдық қызметтердің сапалы жұмысына байланысты аз кездеседі.
Ұлттық қоғамдық денсаулық сақтау орталығы ШЖҚ РМК санитарлық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығының жұқпалы аурулардың алдын алу басқармасының эпидемиологы Феруза Аблимитова гепатиттердің осы мәселесі бойынша толығырақ айтып берді.
Оның айтуынша, Қазақстанда вирустық гепатит мәселесі – денсаулық сақтау саласындағы басты мәселенің бірі.
«Республикада вирустық гепатиттермен ауыратындар 2023 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 48%-ға, оның ішінде 14 жасқа дейінгі балалар арасында – 1,51 есе, 15-17 жастағы жасөспірімдер арасында-5,85%-ға өсуі байқалды. «В» және «С» вирустық гепатиті бойынша жағдай ұқсас, осы жылғы 6 айда 27 жағдай тіркелді, 100 мың тұрғынға шаққанда сырқаттанушылық көрсеткіші 0,13 құрады, 2023 жылғы ұқсас кезеңмен салыстырғанда (0,10) сырқаттанушылықтың 8 жағдайға өсуі байқалады», – дейді Феруза Аблимитова.
Маманның айтуынша, 14 жасқа дейінгі балалар арасында Атырау облысында 6 жағдай тіркелген.
«Батыс Қазақстан облысы және Алматы, Шымкент қалаларында жағдайлар тіркелді. Жасөспірімдер арасында Түркістан облысында 1 жағдай тіркелді. 6 айда С вирустық гепатитінің 53 жағдайы тіркелді, 14 жасқа дейінгі балалар арасында – 3 (6%), 15-17 жастағы жасөспірімдер арасында – 1 (2%). Сырқаттанушылықтың 24,80%-ға өсуі байқалады, сонымен бірге 14 жасқа дейінгі балалар арасында сырқаттанушылардың 4 жағдайға төмендеуі байқалады. 15-17 жас аралығындағы жасөспірімдер арасында 1 жағдай тіркелді», – деді ол.
Маман «В» және «С» гепатиттерінің жұғу жолдарын атап өтті.
«Бұл дерттің парентеральды берілу жолы бар, яғни олар пациенттен қан немесе оның компоненттерін құю кезінде жеткіліксіз зарарсыздандырылған медициналық құралдарды пайдалану кезінде жұғуы мүмкін. Сондай-ақ терінің зақымдалуына байланысты манипуляциялар жүргізу кезінде сау адамға беріледі. Мәселен, стерильді емес немесе нашар өңделген құралдармен маникюр, татуировка жасалса, қорғалмаған жыныстық қатынас болса да тәуекелдер бар. Инфекция босану кезінде анадан балаға да берілуі мүмкін. Жеке күтім заттарын бөлісу кезінде серіктестерді, сондай-ақ басқа отбасы мүшелерін жұқтыру қаупі бар: тырнақ қайшылары, тіс щеткалары, ұстара керек-жарақтары, тіс тазалағыштар», – дейді ол.
Феруза Аблимитованың айтуынша, гепатиттің ең қауіпті түрлері «В» және «С» гепатиті.
«Олар көбінесе созылмалы түрге ауысады (жұқтырғандардың 75-85% -.). Бұл циррозға, бауыр жеткіліксіздігіне, бауыр ісігіне және өлімге әкелуі мүмкін. Алдын алудың тиімді әдісі-вакцинация. Қазақстанда 1998 жылдан бастап ҚР Ұлттық профилактикалық егу күнтізбесіне «В» вирустық гепатитіне қарсы вакцинация енгізілді. Қазақстан Республикасының вакцинация күнтізбесіне сәйкес ВВГ вакцинасы балаларға 1-4 күнінде, сондай-ақ 2 және 4 айында енгізіледі. Оның ішінде «Тәуекел тобындағы» адамдар: медицина қызметкерлері, қан мен оның компоненттерін алушылар, ошақтарда жанасатын адамдар вакцинациялауға жатады», – дейді маман.
Сонымен қатар, вирустық гепатитпен инфекцияның алдын алу үшін әрқашан жеке гигиена ережелерін сақтау қажет.
«Кездейсоқ жыныстық қатынастан аулақ болыңыз және әрқашан қорғаныс құралдарын қолдану ұсынылады. Барлық медициналық құралдың зарарсыздандырылғанына және татуировка немесе пирсинг кезінде бір рет қолданылатын инелер қолданылғанына көз жеткізу қажет. Осы берілу жолдарын білу және қарапайым алдын алу шаралары өзіңізді және басқаларды вирустық гепатит инфекциясынан жақсы қорғауға көмектеседі. Аурудың салдарын емдегеннен гөрі оның алдын алу әрқашан жақсы», – деп түйіндеді Феруза Аблимитова.