Бүгін полимерлер мен басқа да химиялық заттардың токсикологиясы зертханасының меңгерушісі Әсел Қазбекқызы Кәрібаева жас ата-аналарға жөргектерді қалай дұрыс таңдау керектігі туралы, олардың түрлері, жөргектерді таңдау кезінде қандай нәрселерге назар аудару керектігі туралы, жөргектің дұрыс өлшемін қалай таңдау керектігін, олардың неге ағып кететіндігі туралы және жөргектерді дұрыс сақтау ережелері туралы түсіндірді.
Жөргектер дегеніміз не?
Жөргектер-баланың биологиялық секрециясын (зәр мен нәжісті) сіңіруге арналған гигиеналық өнімдер. Олардың құрамында үш қабат бар:
1. Ішкі қабат. Ол ылғалдың өтуіне мүмкіндік береді де, баланың терісін тітіркендірмей тез кебеді.
2. Орташа (сіңіргіш) қабат. Баланың секрециясын сіңіреді және оларды іште ұстайды.
3. Сыртқы (су өткізбейтін) қабат. Ылғалдың ағып кетуіне және киімнің ластануына жол бермейді.
Ортаңғы қабатта ылғалды гельге айналдыратын сіңіргіш болуы мүмкін. Жөргектің барлық қабаттары баланың терісін тітіркендірмейтін қауіпсіз материалдардан жасалған болуы тиіс.
Жөргектер не үшін қажет?
Жөргектер ата-аналарға бала күтімін жеңілдету үшін қажет. Жөргектердің функциялары:
• зәр мен нәжісті сіңіру;
• терінің тітіркенуінен қорғау;
• бала терісінің құрғақтығын қамтамасыз ету;
• төсек-орын мен киімді ластанудан қорғау.
Балаларға арналған жөргектердің кейбір түрлері зәр мен нәжістің жағымсыз иісін сіңіреді. Сондай-ақ, жөргектер гигиеналық процедуралардың уақытын қысқартады. Бір рет қолданылатын жөргектерді жуудың және кептірудің қажеті жоқ, олар теріні ұзақ уақыт құрғақ ұстайды, бұл баланың ұйқысын үзбеуге мүмкіндік береді.
Жөргектердің түрлері?
Жөргектер бір реттік және қайта пайдалануға болатын болып бөлінеді. Бір рет қолданылатын жөргектер өте ыңғайлы және қайта пайдалануды қажет етпейді. Қайта пайдалануға болатын жөргектерде жууға және қайта пайдалануға болатын сіңіргіш ауыстырылатын лайнер бар.
Қайта пайдалануға болатын жөргек
Қайта пайдалануға болатын жөргектің лайнері бір реттік жөргекке қарағанда ылғалды жақсы сіңірмейді де, баланы горшокқа үйретуге көмектеседі. Бала ыңғайсыздықты сезінеді және дәретханаға баруды сұрай бастайды.
Жөргектің басқа түрлері:
• Іш киімдік – жөргектер – жүре бастайтын балаларға қолданылады, олар қозғалысқа кедергі жасамайды, оңай киіліп, шешіледі;
• жөргек жаялықтары — баланың шап пен бөкселеріне оралып, ағып кетуден қорғау үшін қолданылады;
• ер балаларға арналған жөргектер — сіңіргіш материал алдыңғы жиекке қарай жылжытылған;
• қыздарға арналған жөргектер — сіңіргіш абаты ортасында орналасқан;
• “дем алатын” жөргектер — ауа өткізетін мақта мен микро кеуекті полимердің жұмсақ ішкі қабаты бар;
• түнгі жөргектер – сіңіргіш қабаттың ұлғаюына байланысты баланың ұйықтау уақытын ұзартады;
• жүзуге арналған жөргектер – баланың іші мен аяғына мықтап жабысып, суды ішке кіргізбейді. Бассейнге арналған жөргектердің су өткізбейтін сыртқы қабаты бар;
• горшокқа үйретуге арналған жөргектер – ылғалды кешіктіріп сіңіреді, бала ылғалды сезінеді және жағымсыз сезімдердің пайда болуына байланысты горшокқа сұрану әдетін қалыптастырады;
• гипоаллергенді жөргектер – аллергияға бейім балаларға арналған, құрамында теріні тітіркендіретін заттар (полиэтилен, хош иістендіргіштер) жоқ.
Жөргектің құрамына қандай назар аудару керек?
Жөргекті таңдағанда ылғалды сіңіру үшін қолданылатын химиялық заттарға назар аудару қажет. Жөргектің құрамындағы қауіпсіз компоненттер:
• ішкі қабат – мақта, целлюлоза, термобонд (полипропилен) болуы мүмкін;
• сіңіргіш қабат — баланың тітіркенуін тудырмай ылғалды сіңіретін және сақтайтын суперабсорбент (полиакрилат) болуы мүмкін;
• сыртқы қабат – жөргектің ағып кетуіне жол бермейтін полипропиленнен жасалған болуы тиіс
Бекіткіштер мен манжеттердің құрамында эластан мен полипропилен болуы мүмкін, олар жөргектің сенімді орналасуын қамтамасыз етеді. Баланың терісін тітіркенуден сақтау мақсатында, кейбір жөргектің жоғарғы жақтары вазелин, алоэ вера және кокос майымен сіңдірілген болуы мүмкін. Жөргектерді сатып алғанда, өнім материалдарының қауіпсіздігін растайтын сертификаттардың болуына назар аудару қажет.
Жөргектің құрамында не болмауы тиіс?
Жөргектердің құрамында балада аллергия тудыратын заттар болмауы керек. Жөргектер құрамындағы зиянды компоненттер:
• латекс;
• полиэтилен;
• хош иістендіргіштер мен хош иістер;
• дисперсті (суда ерімейтін) бояғыштар.
Балаларға арналған жөргектерді сатып алғанда, қаптамада көрсетілген композицияны оқып шығу қажет. Балада бөртпе мен тікенектің пайда болуына жол бермеу үшін құрамында улы заттар бар жөргектерді қолданудан аулақ болу керек.
Жөргектерде қандай бекітпелер болады?
Жөргектердегі бекітпелер баланың терісіне тығыз орналасу және ағып кетуді болдырмау үшін қажет.
Жөргектегі бекітпелердің түрлері:
• Жабысқақтар. Олар бір рет қолданылатын жөргектерде қолданылады, оңай тартылады және баланың дене бітіміне бейімделеді;
• түймелер. Қайта пайдалануға болатын жөргектер үшін қолданылады, тез және оңай бекітіледі;
• серпімді жолақтар. Олар бір рет қолданылатын жөргектерде болуы мүмкін, баланың өлшеміне қарай тартылады және реттеледі.
Қайта пайдалануға болатын жөргектерде бекітетін түймелер сирек кездеседі. Іш киімдік – жөргектерде баланың терісін қыспайтын серпімді жолақтар қолданылады. Жөргектерді бекіту элементтерін таңдау ата-ананың қалауына және баланың ыңғайлылығына байланысты. Жабысқақтарда, резеңке таспалар мен жөргек таспаларында латекстың болмауы маңызды, себебі ол аллергиялық реакция тудыруы мүмкін.
Жөргектерде тағы қандай элементтер болуы мүмкін?
Жөргектің дизайны ішкі, сыртқы, сіңіргіш қабаттың, бекітуге арналған бекітпелердің болуын болжайды. Жөргектердің қосымша элементтері:
• толтыру индикаторы-жөргектің күйін бақылайды және оны уақтылы ауыстыру туралы белгі береді;
• қалта — нәжістің ағып кетуіне жол бермейді;
• кіндік кесіндісі – жаңа туған нәрестелерде кіндіктің жазылуын тездету үшін қолданылады;
• төсемелер – қайта пайдалануға болатын жөргектерде қарастырылған сіңіргіштер.
Қосымша элементтері бар жөргектер баланың белгілі бір жасы мен қажеттіліктері үшін қолданылуы керек. Кіндікке арналған жөргектер нәресте өмірінің бірінші айына дейін қажет. Баланың нәжісі тұрақталғанша, сұйық нәжіске арналған қалташалар алты айға дейінгі балаларға жарайды.
Балаға дұрыс жөргек өлшемін қалай таңдауға болады?
Жөргектің мөлшерін таңдау баланың салмағына, бойына және дене бітіміне байланысты. Дұрыс өлшемді таңдау маңызды, кішкентай жөргек теріні қысып, ысқылайды, ал үлкені ағып кетеді. Өндірушілер, қаптамаларда жөргектердің қандай салмақ дәрежесіне арналғанын көрсетеді. Егер баланың салмағы қаптамада көрсетілген жоғарғы шекараға жақындаса, нәрестеге ыңғайлы болу үшін жөргектердің үлкен мөлшерін алған жөн. Сондай-ақ, жөргектерді үлкен қаптамаларда алу ұсынылмайды, өйткені нәресте тез өседі және көп ұзамай оған басқа өлшем қажет болуы мүмкін болады.
|
Жөргектер өлшемдерінің кестесі |
||
|
Баланың салмағы (кг) |
Баланың бойы (см) |
|
|
Newborn |
2-5 |
50-57 |
|
Mini |
3-8 |
52-60 |
|
Midi |
5-11 |
55-70 |
|
Maxi |
9-18 |
65-100 |
|
Maxi plus |
10-20 |
87-120 |
|
Extra large |
15-25 |
от 100 |
Жөргекті қаншалықты жиі ауыстыруға болады?
Жөргекті ауыстыру жиілігі оның түріне, баланың жасына және тамақтандыру түріне байланысты. Жөргекті ауыстыру жиілігі бойынша жалпы ұсыныстар:
• екі айға дейін – әр үш-төрт сағат сайын;
• екі айдан алты айға дейін – әр төрт-алты сағат сайын;
• алты айдан асқанда – жөргектің толуына байланысты.
Баланың үлкен дәретінен кейін жөргекті міндетті түрде ауыстыруды ұмытпаңыз. Сондай-ақ, ұйықтар алдында немесе серуендеу алдында жаңа жөргекті кигізу керек.
Неліктен баланың жөргегі ағып кетуі мүмкін?
Баланың жөргегі дұрыс бекітілмеген жағдайда ағып кетуі мүмкін. Барлық жабысқақтар мен бекіткіштер жақсы бекітілуі керек, ал жөргек нәрестенің терісіне мықтап жабысып, оны қыспауы керек. Жөргектің ағып кетуінің басқа себептері:
• бұрыс өлшем (жөргек тым үлкен);
• уақытылы ауыстырмау;
• баладағы диарея;
• нәжісті өзгерте алатын рациондағы өзгерістер.
Жөргектің ағуы несеп-жыныс инфекцияларына (цистит, уретрит) байланысты баланың зәр шығаруының жоғарылауымен байланысты болуы мүмкін. Егер балада нәжіс мөлшері күрт артса, тексерілу үшін педиатрға қаралу қажет.
Жөргектерді қалай сақтау қажет?
Жөргектердің сіңіргіш қасиеттері төмендеп кетпеуі үшін өндіруші көрсеткен сақтау және пайдалану шарттарын оқып шығу жөн. Жөргектерді сақтаудың жалпы ережелері:
• температураның өзгеруіне жол бермеңіз;
• құрғақ жерде сақтаңыз (ылғалдылықтың жоғарылауына байланысты жөргегі бар қаптаманы жуыну бөлмесінде қалдырмаңыз);
• тікелей күн сәулесінен аулақ болыңыз;
• жөргектерді жабық қаптамаларда сақтаңыз (шаң мен ылғалдан қорғау үшін);
• жөргектерді косметика мен тұрмыстық химияның жанында ұстамаңыз.
Жөргектерді бір-бірден сатып алу ұсынылмайды, өйткені қаптаманы ашқан кезде оларға шаң түсуі мүмкін. Жөргектерді сатып алғанда, қаптаманың зақымдалмауын қадағалау қажет. Сондай-ақ, жөргектерді сақтау мерзімдерін қадағалап, өндіруші көрсеткен күннен кейін оларды пайдаланбау керек, – деп қорытындылады полимерлер мен басқа да химиялық заттардың токсикологиясы зертханасының меңгерушісі Әсел Қазбекқызы Кәрібаева.