Қазақстан құрамына кіретін ДДҰ Еуропалық аймағында балалар арасында семіздіктің таралуы жоғары болып қала береді: олардың 29% – ында артық салмақ немесе семіздік бар. ДДҰ ның жаңа баяндамасында елдер бойынша соңғы деректер келтіріліп өзекті үрдістер атап өтіледі

Балалардағы артық салмақ пен семіздік ДДҰ – ның бүкіл еуропалық аймағындағы тұрғындардың денсаулығына теріс әсер етеді және жүрек-қантамырлары ауруынан қант диабеті мен қатерлі ісікее дейінгі көптеген жұқпалы емес аурулардың (ЖЕА) пайда болуына әкеледі. Бүгінгі таңда аймақтағы мектеп жасындағы әрбір үшінші балада артық салмақ бар немесе семіздікке шалдыққан; көптеген елдерде бұл көрсеткіштер өсуде. Бұл мәселенің тиімді шешімдерін табу үшін сапалы деректер қажет.
ДДҰ Еуропа аймағындағы 33 ел бойынша деректер
ДДҰ ЕӨБ балалардағы семіздікті қадағалау бастамасының (COSI) бесінші раундына арналған жаңа баяндама ұсынады. Оның тұжырымдары 2018-2020 жылдар аралығында ДДҰ-ның Еуропа аймағындағы 33 елде алынған соңғы мәліметтерге негізделген. жалпы алғанда, 6-9 жас аралығындағы 411 мыңға жуық бала өлшеу процедурасынан өтті.Баяндамаға 2015 және 2020 жылдары балалардың семіздігін эпидемиологиялық қадағалаудың екі раундын өткізген Қазақстан деректер енгізілген.
Негізгі тұжырымдар
Жалпы алғанда, бастамаға қатысушы елдерде тұратын 7-9 жас аралығындағы балалардың 29% – ы артық салмақ (семіздікті қоса алғанда) бар. Ұлдар арасында бұл патологияның таралуы қыздарға (28%) қарағанда жоғары (31%).
“Баяндама деректері аймақ елдеріндегі әрбір үшінші баланың әлі де артық салмағы немесе семіздігі бар екенін көрсетеді. “Біз бұл көрсеткіштерді төмендету үшін анағұрлым жігерлі әрекет етуіміз керек”, —дейді ДДҰ-ның жұқпалы емес аурулардың алдын алу және оларға қарсы күрес жөніндегі Еуропалық Кеңсесі басшысының м.а. доктор Kremlin Wickramasinghe, оның авторлығына осы баяндама тиесілі. – Бізге балалардағы семіздіктің қазіргі тенденцияларын қалпына келтіруге көмектесетін тиімді стратегиялар қажет. Бұл, әсіресе, артық салмақ пен семіздік деңгейінің өсуіне ықпал ететін қауіпті фактор ретінде қарастырылатын COVID-19 пандемиясына қатысты”- деген.

Терең талдау: COSI-дің бесінші раундының артық салмақ пен семіздік туралы деректері
Жекелеген елдер арасында айтарлықтай айырмашылықтар сақталуда: осылайша, 7-9 жас аралығындағы балалар арасында артық салмақтың (семіздікті қоса алғанда) таралу көрсеткіштері Тәжікстанда 6% – дан Кипрде 43% – ға дейін өзгереді.
Қазақстанда 7 жастағы балалардың 20% – ы артық салмақ (семіздікті қоса алғанда) бар. Ұлдар арасында бұл патологияның таралуы қыздарға (17%) қарағанда жоғары (24%).

Өз кезегінде қазақстандық COSI зерттеушісі – ҚР ДСМ Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығының Ғылым және кәсіптік білім бөлімінің бас маманы Шынар Әбдірахманова:- “Артық салмақ пен семіздікке шалдыққан балалардың әсерлі пайызына қарамастан, Қазақстандағы барлық балалар (87%) күніне кемінде бір сағат таза ауада ойнайды. Балалардың 37% – ы күн сайын жеміс жейді, ал 33% – ы көкөністерді жейді. Елде зиянды азық-түлік өнімдерінің жарнамасын шектеу бойынша бастамалар іске қосылды, құрамында қант бар сусындарға акциздерді заңнамалық деңгейде ілгерілетуге ұмтылу, семіздікке шалдыққан балаларды бақылау арқылы МСАК – ты проблеманы шешуге белсенді тарту, сондай-ақ мектепке дейінгі мекемелер мен мектептерде дұрыс тамақтану бағдарламаларын енгізу көзделген”- деді.
3-сурет. 7-9 жас аралығындағы балалар арасында артық салмақтың (соның ішінде семіздіктің) таралуы ( % ): COSI бесінші раундының деректері (2018-2020)