Бүйрек синдромды геморрагиялық қызба (БСГҚ) – жіті вирустық ауру, ол ұсақ буындардың зақымдалуымен, геморрагиялық диатезбен және бүйрек функциясының бұзылуымен сипатталады. Вирустың негізгі тасымалдаушылары сары құмтышқан сияқты тышқан тәріздес кеміргіштер болып табылады, олар зәр, нәжіс және сілекей арқылы сыртқы ортаға вирус бөледі.
Қазақстандағы эпидемиологиялық ахуал
Республикамызда БСГҚ табиғи ошақтары негізінен Батыс Қазақстан облысында орналасқан. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі «Қоғамдық денсаулық сақтау ұлттық орталығы» ШЖҚ РМК «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» филиалының (бұдан әрі – СЭСжМҒПО) деректері бойынша 2023 жылы аурудың барлығы 3 жағдайы тіркелсе, 2024 жылы аурудың 27 жағдайы тіркелген. Мамандар 2024 жылы сырқаттанушылықтың өсуін өңірдегі жабайы кеміргіштер популяциясының көбеюімен байланыстырады.
БСГҚ әсіресе күзгі-қысқы кезеңде және табиғатта демалуға шығатын, саяжайға баратын адамдар үшін, сондай-ақ қала сыртындағы жазғы сауықтыру мекемелеріндегі балалар үшін өзекті мәселе болып қала беруде.
Ауруды жұқтыру жолдары
• Адам ауруды инфекция жұқтырған кеміргіштер немесе олардың бөлінділері арқылы жұқтырады.
Аурудың негізгі берілу жолдары:
• Ауа-тозаңдық жол: кеміргіштердің бөлінділері бар тозаңды жұту, үй-жайларды тазалау, қурай жинау немесе шөп дайындау кезінде.
• Алиментарлық жол: кеміргіштердің бөлінділерімен ластанған тамақ өнімдерін немее суды пайдалану.
Алдын алу шаралары:
БСГҚ-ның алдын алу бойынша спецификалық шаралар жоқ, ал вакцина әзірленбеген. Сондықтан, мынандай спецификалық емес шаралардың маңызы ерекше:
• тышқандарды және олардың бөлінділерін ұстаудан аулақ болу;
• кеміргіштердің тіршілік етуін және кеміргіштермен байланысты болдырмау үшін саяжайлар мен тұрғын үй учаскелерінің аумағын абаттандыру (арамшөптен, құрылыс және тұрмыстық қалдықтардан тазарту);
• тамақ өнімдері сақталатын үй-жайларға кеміргіштердің кіруін болдырмайтын шараларды қабылдау;
• кеміргіштермен күресу, оларды жою шараларын (дератизация) жүргізу;
• су айдындарында шомылу кезінде ағын суды таңдау керек, суды жұтуға болмайды;
• орманда серуендеу кезінде профилактикалық іс-шараларды сақтау (орманның ашық жерін немесе жарық жерін таңдау, шөп немесе сабан үйінділеріне отырмау, тамақ пен суды жабық ыдыстарда сақтау);
• шикі көкөніс қосылған салаттарды дайындау технологиясын сақтау және оларды сату мерзімін тексеру;
• сапасы күмәнді су көздерінен алынған суды ішуге, тамақ дайындауға, ыдыс жууға және жууға пайдаланбаған дұрыс;
• – ішу үшін тек қайнатылған немесе бөтелкедегі суды пайдаланған жөн;
• – жануарлардың өлекселерін ұстамау керек;
• жеке гигиена шараларын сақтау.
БСГҚ айтарлықтай елеулі қауіп төндіріп келуде, бұл әсіресе инфекцияның табиғи ошақтары бар аймақтар үшін маңызды. Алдын алу шараларын сақтау – бұл өзіңізді және жақындарыңызды қорғаудың жалғыз сенімді жолы. СЭСжМҒПО директоры: «БСГҚ-ның алдын алу шаралары туралы халықтың хабардарлығын арттыру маңызды. Уақытылы дератизациялау, аумақтарды санитарлық абаттандыру және жеке гигиена сақтау ауру жұқтыру қаупін азайтуға және инфекцияның бұрқ етулерін болдырмауға көмектеседі,» – деп атап өтті.